danh từ
thần thánh
chủ nghĩa duy thần
/ˈdeɪɪzəm//ˈdeɪɪzəm/Từ "deism" có nguồn gốc từ thế kỷ 17 từ các từ tiếng Latin "deus", có nghĩa là "thần" và "ism", chỉ một hệ thống hoặc học thuyết. Deism nổi lên như một phong trào triết học ở châu Âu, đặc biệt là ở Anh, Pháp và Mỹ, trong thời kỳ Khai sáng. Những người theo chủ nghĩa Deism đã bác bỏ giáo điều Cơ đốc giáo truyền thống và tìm cách kết nối lại với một khái niệm thuần túy, nguyên bản và hợp lý về Chúa, tách biệt với tôn giáo có tổ chức. Lần đầu tiên thuật ngữ "deist" được ghi chép là vào năm 1654. Nhà triết học và chính khách Henry Stubbe đã sử dụng thuật ngữ này để mô tả niềm tin của riêng mình trong cuốn sách "The Plus Ultra, or the Progress and Advancement to the Infinite the Natural and Mathematical Sciences". Từ đó trở đi, thuật ngữ này trở nên phổ biến và deism trở thành một phong trào thần học và triết học riêng biệt, nhấn mạnh vào lý trí, quan sát và phương pháp khoa học để hiểu được sự tồn tại và bản chất của Chúa.
danh từ
thần thánh
Nhiều người trong số những người sáng lập Hoa Kỳ là người theo thuyết hữu thần, tin vào một vị Chúa tối cao, nhưng bác bỏ ý tưởng về sự can thiệp của thần thánh vào các công việc hàng ngày.
Thomas Jefferson, một trong những người theo thuyết thần học duy thần nổi tiếng nhất, đã viết trong một lá thư, "Chúa đã ban cho chúng ta sự sống, lý trí và ý thức về thiện và ác, nhưng không bỏ rơi chúng ta một mình."
Những người theo thuyết hữu thần cho rằng vũ trụ là một cỗ máy tự duy trì hoạt động chính xác, thay vì cần sự can thiệp liên tục từ một đấng thần thánh.
Chủ nghĩa duy thần dạy rằng chúng ta nên tiếp cận tôn giáo và tâm linh như một hoạt động cá nhân, thay vì dựa vào sự hướng dẫn của tôn giáo có tổ chức.
Trong khi những người theo thuyết hữu thần tin vào Đấng sáng tạo, họ bác bỏ ý niệm về phép lạ và sự giao tiếp trực tiếp từ Chúa đến con người.
Chủ nghĩa duy thần khuyến khích mọi người suy nghĩ một cách phê phán và khách quan về bản chất của Chúa và vũ trụ, mà không dựa vào giáo điều hay đức tin mù quáng.
Một số nhà triết học và nhà khoa học hiện đại được phân loại là người theo thuyết hữu thần, vì họ có niềm tin tương tự về bản chất của Chúa và vũ trụ.
Chủ nghĩa duy thần nhấn mạnh tầm quan trọng của các nguyên tắc đạo đức và ý thức trách nhiệm hơn là nghi lễ hay giáo điều tôn giáo.
Những người theo thuyết hữu thần tin rằng chúng ta nên tìm cách hiểu bản chất của Chúa và vũ trụ thông qua lý trí và quan sát, thay vì thông qua sự mặc khải hoặc truyền thống.
Chủ nghĩa duy thần cho rằng Chúa thể hiện chính mình thông qua thế giới tự nhiên và các nguyên tắc đạo đức ẩn chứa trong bản chất con người, thay vì thông qua các thể chế tôn giáo hay sự mặc khải của thần thánh.