thạch quyển
/ˈlɪθəsfɪə(r)//ˈlɪθəsfɪr/The word "lithosphere" is a geological term that refers to the rigid outermost layer of the Earth. The term was coined in 1930 by the German geologist Alfred Wegener, although its origins can be traced back further to the Greek language. In ancient Greek, "lithos" means stone or rock, and "sphæra" means sphere or globe. Wegener combined these Greek roots to create the word "lithosphere," which roughly translates to "rock sphere." He used this term to describe the solid outer layer of the Earth, which comprises the crust and part of the upper mantle, and serves as a stable foundation for the overlying atmosphere and oceans. The lithosphere is distinct from the more dynamic and mobile layers beneath it, including the mantle and core. Its rigidity is due to the slow cooling and solidification of the Earth's crust and upper mantle over billions of years, and results in a relatively immobile and stable outer layer that undergoes infrequent minor adjustments over geological timescales. Today, the study of the lithosphere and the processes that shape it fall within the field of tectonics, a subdiscipline of geology that seeks to understand the structure, deformation, and dynamics of Earth's crust and upper mantle.
Thạch quyển là lớp ngoài rắn chắc của Trái Đất, bao gồm lớp vỏ và phần trên cùng của lớp phủ.
Sự chuyển động của các mảng kiến tạo tạo nên thạch quyển gây ra động đất và núi lửa.
Ở ranh giới thạch quyển-quyển mềm dẻo, lớp Trái Đất rắn chuyển thành một lớp có độ dẻo và độ nhớt lớn hơn được gọi là quyển mềm dẻo.
Nghiên cứu về thạch quyển rất quan trọng trong việc hiểu các mối nguy hiểm tự nhiên như lở đất, xói mòn đất và sụp đổ vách đá ven biển.
Thạch quyển liên tục được định hình lại thông qua các quá trình địa chất như hình thành núi và khai thác tài nguyên khoáng sản vì mục đích kinh tế.
Thạch quyển đóng vai trò như một rào cản giữa lớp vỏ Trái Đất và vật chất nóng chảy đặc hơn của lớp phủ.
Độ dày của thạch quyển thay đổi rất nhiều do các yếu tố như chuyển động của mảng kiến tạo và dòng nhiệt, dao động từ độ sâu chỉ 5 km bên dưới một dãy núi trải dài dưới đại dương đến hơn 0 km bên dưới một lá chắn lục địa.
Thạch quyển đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ bầu khí quyển và thủy quyển của Trái Đất khỏi sự xâm nhập của vật chất và bức xạ vũ trụ.
Thạch quyển cũng ảnh hưởng đến khí hậu của Trái Đất bằng cách điều chỉnh sự phân bố và tải trọng của các tảng băng, sông băng và đất đóng băng vĩnh cửu.
Những tiến bộ trong việc chụp ảnh cấu trúc và động lực của thạch quyển thông qua các kỹ thuật địa chấn đã thúc đẩy đáng kể nghiên cứu địa chất và hiểu biết của chúng ta về lịch sử và sự tiến hóa của Trái Đất.