Bill Gates Chats with Ellen for the First Time
Ellen: I am so happy to have you here. This is the first time having you on, so thanks.Tôi rất vui khi ông có mặt ở đây. Đây là lần đầu tiên ông xuất hiện trong chương trình này, cảm ơn ông.So I know you were nervous about the entrance. I think people feel like they're supposed to dance.Tôi biết là ông thấy căng thẳng khi bước ra sân khấu. Tôi nghĩ mọi người cảm thấy như họ sẽ phải nhảy nhót gì đó.And I was really surprised because I was here earlier today for your rehearsal and then you abandoned it.Và tôi thực sự ngạc nhiên bởi vì hôm nay tôi có tới sớm hơn để xem buổi tổng duyệt và ông đã bỏ sót nó.But we should at least show them the rehearsal because it was really good.Nhưng ít nhất chúng ta cũng nên cho khán giả xem buổi tổng duyệt này bởi vì nó thực sự rất tuyệt.Ellen: It was good. Your daughter is looking at you like, I've never seen you dance like that.Thật tuyệt. Con gái ông đang nhìn ông kiểu như, con chưa bao giờ nhìn thấy bố nhảy như vậy đâu nhé.Hi.Chào cháu.So the last time we saw each other it was at the White House. We both were receiving the Medal of Freedom.Lần cuối cùng chúng ta gặp nhau là hồi ở Nhà Trắng. Cả hai chúng ta được nhận Huân chương Tự do.And that was quite a day, wasn't it?Ngày hôm đó thật tuyệt phải không?Bill: That was an amazing group.Đúng vậy.Ellen: Yeah. Really, really fun.Thực sự rất là vui.So you are here with your daughter who is 21, right?Hôm nay ông tới đây với cô con gái 21 tuổi có phải không?And you were 21 when you became a billionaire. Is that right?Và ở tuổi đó, ông đã trở thành một tỷ phú. Tôi nói đúng chứ?Bill: Almost, yep.Gần như vậy, vâng.Ellen: All right, so around that age. You were like the youngest person to become a billionaire, is that right?Như vậy là khoảng khoảng đó. Ông có vẻ như là người trẻ nhất khi trở thành một tỷ phú đúng không?Bill: Yeah, in terms of earning it on my own, yeah.Vâng, xét trên phương diện tự mình kiếm tiền, vâng.Ellen: Right. OK. Which is the most important thing.Thôi được. Cái nào quan trọng nhất chứ.So when you were a kid, did you care about money? Or you just cared about technology and it just happened?Hồi còn nhỏ, ông có quan tâm tới chuyện tiền bạc không? Hay ông chỉ quan tâm tới công nghệ và rồi ông trở thành tỷ phú thôi?Bill: Mostly I loved software. I do remember at the private school I went to there were other kids whose families were better off.Tôi gần như rất yêu thích làm phần mềm. Tôi vẫn còn nhớ ngôi trường tư mà tôi theo học, ở đó có những đứa trẻ mà gia đình rất giàu có.Like they had a Porsche or something. But it wasn't that big of a deal.Kiểu như họ có xe Porsche hay đại loại thế. Nhưng tôi không để ý lắm.My thing was that I just loved doing software. I loved hiring people.Thứ tôi để tâm đó là làm phần mềm. Tôi cũng thích thuê người.And I was stunned when it ended up being so valuable.Và tôi đã rất bất ngờ khi mọi chuyện kết thúc lại có giá trị như vậy.Ellen: Really?Thật vậy sao?Bill: Yeah.Đúng vậy.Ellen: It surprised you?Nó khiến ông ngạc nhiên?Bill: Yeah. Because I always had to be careful that we wouldn't hire too many people.Đúng vậy. Bởi vì tôi luôn phải chắc chắn rằng chúng tôi sẽ không thuê quá nhiều người.I was always worried because people who worked for me were older than me and they had kids. And I always thought well what if we don't get paid.Tôi luôn thấy lo lắng vì những người làm cho tôi đều lớn tuổi hơn tôi và họ đã có con. Và tôi luôn suy nghĩ xem sẽ như thế nào nếu chúng tôi không có lợi nhuận.Will I be able to meet the payroll? So I was always very conservative about the finances.Tôi sẽ có thể trả tiền lương cho họ? Vậy nên tôi luôn luôn rất thận trọng trong vấn đề tài chính.And then when we did go public, what was I? 30, by then.Và khi chúng tôi ra mắt công chúng, khi đó tôi bao nhiêu tuổi nhỉ? 30, chưa đến.Then I was kind of stunned at what it multiplied out to.Lúc đó tôi đã rất bất ngờ về lợi nhuận thu được.Ellen: Right. So, when you became a billionaire, at what point did you start relaxing?Vậy khi đã trở thành tỷ phú, khi nào thì ông bắt đầu nghỉ ngơi?Were you still nervous when you became a billionaire? Like I got to watch this?Hay ông vẫn còn căng thẳng khi đã trở thành một tỷ phú? Kiểu như tôi phải xem xét cái này?Bill: Well I always wanted to have enough money in the bank so that even if our customers didn't pay us for a year, we could still keep paying everybody and do the R&D.Tôi luôn muốn có đủ tiền trong ngân hàng để ngay cả khi khách hàng của chúng tôi không trả tiền cho chúng tôi trong một năm, chúng tôi vẫn có thể tiếp tục trả lương cho mọi người và làm nghiên cứu phát triển.So I'd still be viewed as conservative. I don't have that many things that are extravagant taste so it didn't change too much.Vậy nên tôi sẽ vẫn được coi là thận trọng. Tôi không có nhiều thứ phung phí, vậy nên cũng không có gì thay đổi quá nhiều.Ellen: So nothing really changed. So you didn't say, oh I'm going to buy a Porsche.Thực sự không có gì thay đổi cả. Nên ông đã không nói, ồ tôi sẽ mua một cái xe Porsche.Bill: I did. That I did.Tôi đã mua.Ellen: All right. Yeah. You did. All right.Thôi được. Vâng. Ông đã mua.Bill: Yeah, that was an indulgence. And then eventually, for my travel, I got a plane. Which is a huge indulgence.Vâng, đó là một đặc ân. Và cuối cùng thì, để đi du lịch, tôi đã mua máy bay. Đó là một đặc ân lớn.So those are my two.Như vậy là hai đặc ân.Ellen: Well not really, because you travel all the time. So that's important that you have a plane.Thực ra thì không hẳn là như vậy, bởi vì ông đi du lịch suốt. Nên có một cái máy bay cũng thật quan trọng.So you have a Porsche and a plane and that's it?Vậy là ông có một cái xe Porsche và một cái máy bay?Bill: Well, in terms of crazy things, yeah.Vâng, xét trên phương diện những thứ điên rồ, vâng.Ellen: Yeah. There's not like any like wild -- like you didn't build like an aquarium with sharks in it or something like that?Không có thứ gì đó kiểu như ngông cuồng -- kiểu như ông không cho xây một thủy cung với cá mập bên trong hay đại loại thế chứ?Bill: We have a trampoline room in our house.Nhà chúng tôi có một phòng để chơi giàn nhún.Ellen: Oh wow.Wow.Bill: The kids like that. Indoor trampoline. I recommend it.Bọn trẻ thích cái đó. Giàn nhún trong nhà. Tôi khuyến khích cái đó.Ellen: Just one giant trampoline.Chỉ là một giàn nhún rất to.Bill: Yeah. Yeah, it's a room with a very high ceiling.Vâng. Đó là một căn phòng với trần nhà rất cao.Ellen: Well yeah, I hope. That would be cruel if you didn't put a high ceiling in there. Go on kids.Vâng, tôi hi vọng là thế. Sẽ thật tàn nhẫn nếu ông không xây trần cao ở phòng đó. Cứ nhảy đi các cháu.All right, so let's talk about this. So you already put $40 billion of your own money into your foundation.Thôi được, chúng ta hãy nói về cái này. Ông đã bỏ 40 tỷ đô la của mình vào quỹ do ông sáng lập.Bill: Yep.Vâng.Ellen: $40 billion. And you've kind of encouraged other billionaires to do this as well.40 tỷ đô la. Và ông cũng khuyến khích các tỷ phú khác làm như vậy.Because it really is kind of up to the people to fix the problems in the world, it seems, right?Bởi vì thực sự là để giải quyết các vấn đề của thế giới phụ thuộc vào con người chúng ta, dường như là vậy, phải không?So what is your main focus right now?Vậy mối quan tâm chính của ông ngay lúc này là gì?Bill: My wife Melinda and I picked global health as our big thing. The fact that still we have five million kids who die under the age of five.Vợ tôi Melinda và tôi xem vấn đề sức khỏe toàn cầu là một nhiệm vụ lớn. Thực tế là chúng ta vẫn có năm triệu trẻ em tử vong ở độ tuổi dưới 5 tuổi.Now it was over 10 million when we got started so there's been huge progress over the last 18 years. So things like malaria, diarrhea.Con số đó là hơn 10 triệu hồi chúng tôi mới bắt đầu, như vậy đã có một tiến triển lớn trong suốt 18 năm qua. Những thứ như sốt rét, tiêu chảy.Coming up with new drugs and vaccines and getting them out to all the kids in the world. That's our main thing.Đưa ra những loại thuốc và vắc xin mới và tất cả trẻ em trên thế giới đều có thể tiếp cận. Đó là mối quan tâm chính của chúng tôi.Our second biggest thing is all in the US, which is trying to help improve the education system here.Mối quan tâm lớn thứ hai của chúng tôi là dành cho nước Mỹ, cố gắng cải thiện hệ thống giáo dục ở đây.Ellen: Yeah. And how do you do that? I always think you get what you pay for.Vâng. Và ông sẽ làm điều đó như thế nào? Tôi luôn nghĩ tiền nào thì của nấy.So if you don't pay teachers, because most teachers are paying out of their own pocket to take care of these students. So how do you do that?Nếu ông không trả lương cho giáo viên, bởi vì hầu hết các giáo viên đang phải bỏ tiền túi của mình ra để chăm lo cho những học sinh này. Vậy ông sẽ làm như thế nào?Bill: Well, there are some really phenomenal teachers. And so the dream is that you could take that top 10% and have them help the others to get best practices, the best teaching ideas to spread all over the country.Có một số giáo viên thực sự "khác thường". Và hi vọng rằng bạn có thể chiêu mộ được 10% đó và để họ giúp những người khác có được những cách làm tốt nhất, những ý tưởng dạy tốt nhất, nhân rộng ra trên khắp đất nước.Ellen: We're listening to you, obviously $40 billion does a lot. And there are other people that are helping.Chúng tôi đang lắng nghe ông nói, rõ ràng rằng 40 tỷ đô la làm được rất nhiều thứ. Và cũng có những người đang chung tay giúp sức.But what can we do? What is the best thing that you could say that just one person can do to help?Nhưng chúng ta có thể làm được gì? Thứ tốt nhất mà theo ông một người có thể làm là gì?Bill: Well particularly with schools, the ability to go to the local public school or charter school and engage with the kids, mentor kids, talk about the kind of work you do.Cụ thể với các trường học, khả năng tới các trường công lập địa phương hay các trường đặc cách và trò chuyện với trẻ, hướng dẫn trẻ, nói với chúng về thứ mà bạn làm.There's huge opportunities there. With the challenges, say in Africa, part of it is people's voice.Có những cơ hội to lớn ở đó. Với những khu vực còn nhiều thách thức, châu Phi chẳng hạn, một phần là tiếng nói của người dân.There's a real question now whether the US takes this less than 1% of our budget that saves tens of millions of lives and whether we don't prioritize continuing that.Một câu hỏi thực sự giờ đây đó là liệu có phải nước Mỹ chỉ sử dụng ít hơn 1% ngân sách để có thể cứu được hàng chục triệu mạng sống và liệu có phải chúng ta không còn ưu tiên tiếp tục điều đó nữa.So it's a hot debate in terms of is it good for America to be generous and help the rest of the world live a healthy life.Đó là một cuộc tranh luận nóng bỏng xét trên phương diện liệu Mỹ có nên hào phóng và giúp đỡ phần còn lại của thế giới có được một cuộc sống khỏe mạnh.Ellen: Well, I mean the fact that you're helping so many people all around the world. Because that, to me, is what when you have that kind of money, it's for.Ý tôi là thực tế rằng ông đang giúp đỡ rất nhiều người khắp nơi trên thế giới. Bởi vậy, đối với tôi, khi ông có số tiền đó, nó là để làm những điều như vậy.That's the best thing you can do actually. You're making such a huge difference.Đó là điều tốt nhất mà ông có thể làm, thực sự là như vậy. Ông đang tạo nên một sự khác biệt rất lớn.I'm glad you're a billionaire.Tôi thấy rất vui khi ông là một tỷ phú.All right, you can learn more about the Bill and Melinda Gates Foundation on the website and gatesletter.com.Các bạn có thể tìm hiểu thêm về Quỹ Bill & Melinda Gates tại website của quỹ và tại gatesletter.com.